ÜCRET BORDROSUNDA YEMEK, AİLE VE ÇOCUK YARDIMI
06 Şubat 2014 | Makaleler | 0 Yorum
ÜCRET BORDROLARINDA YEMEK, AİLE YARDIMI VE ÇOCUK YARDIMI
İLE BU ÖDEMELERİN GELİR VE DAMGA VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU
A- SGK PRİMİ YÖNÜNDEN
Bu konudaki SGK uygulamaları en son, 01 EYLÜL 2012 Tarih, 28398 Sayılı Resmi Gazete ile yayımlanan SGK İşveren Uygulama Tebliği ile düzenlenmiştir.
Bu tebliğe göre;
Yemek Yardımı
Sigortalılara yemek parası adı altında yapılan ödemelerin, işyerinde veya müştemilatında işveren tarafından yemek verilmemesi şartıyla, fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından büyükler için belirlenen günlük asgari ücretin % 6 sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarı, prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacak, dolayısıyla bu tutardan prim kesilmeyecektir.
Bu durumda, yemek parası adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar,
Brüt Günlük Asgari Ücret X % 6 X (Ay İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı) Yemek Parası Verilen Gün Sayısı = İstisna Tutarı,
Ödenen Yemek Parası – İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Parası,
formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır.
2013 YILI İÇİN YEMEK MUAFİYETİ (SGK)
01.01.2013 – 30.06.2013 Fiili çalışılan gün sayısı x 1,96.-TL
(978,60.-TL / 30 =32,62 x %6 = 1,96)
01.07.2013 – 31.12.2013 Fiili çalışılan gün sayısı x 2,04.-TL
(1021,50.-TL / 30 =34,05 x %6 = 2,04)
Öte yandan, sigortalılara ay içinde yemek parası olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından (örneğin yemek kuponu karşılığında) gerek işyerinde, gerekse işyerinin dışında yemek verilmesi halinde, işverenlerce bu firma veya şahıslara fatura karşılığında yemek bedeli olarak ödenen fatura bedelleri prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.
Çocuk Yardımı
Sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla ve fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın; sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı sayılmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan çocuklarından 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitimi Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ya da işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarından en fazla iki çocuk (iki çocuk dahil) için çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerin, çocuk başına 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin %2'si oranındaki tutarı, aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.
Bu durumda, çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar;
Brüt Aylık Asgari Ücret X % 2 X Çocuk Sayısı (İki Çocuğa Kadar) =İstisna Tutarı,
Ödenen Çocuk Zammı – İstisna Tutar = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Çocuk Zammı,
formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır.
Çocuk Yardımı 1 çocuk için; Asgari ücret X %2 olarak uygulanacaktır
01.01.2013 – 30.06.2013 19,57.-TL
01.07.2013 – 31.12.2013 20,43.-TL
Aile Yardımı
Sigortalılara aile zammı adı altında yapılacak ödemelerin, sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın, sigortalının eşinin Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmaması ve Kurumdan gelir veyahut aylık almaması durumunda, 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin %10'u oranındaki tutar aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.
Bu durumda, aile zammı adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar;
Brüt Aylık Asgari Ücret X % 10 =İstisna Tutarı,
Ödenen Aile Zammı – İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Aile Zammı,
Formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır.
Aile yardımı Asgari ücret X %10 olarak uygulanacaktır.
01.01.2013– 30.06.2013 97,86.-TL
01.07.2013 – 31.12.2013 102,15.-TL
Diğer taraftan, sigortalılara yemek parası ile çocuk ve aile zamlarının yıllık olarak bir defada ödenmesi halinde, bu defa ödemenin yapıldığı tarihteki 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücret üzerinden,
Yemek parası için;
Brüt Günlük Asgari Ücret X % 6 X (Yıl İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı) Yemek Parası Verilen Gün Sayısı = Yıllık İstisna Tutarı,
Yıllık Olarak Ödenen Yemek Parası – Yıllık İstisna Tutarı = Yıllık Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Parası,
Çocuk zammı için;
Brüt Aylık Asgari Ücret X % 2 X Çocuk Sayısı (İki Çocuğa Kadar) X 12 Ay = Yıllık İstisna Tutarı,
Yıllık Olarak Ödenen Çocuk Zammı – Yıllık İstisna Tutarı = Yıllık Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Çocuk Zammı,
Aile zammı için ise,
Brüt Aylık Asgari Ücret X % 10 X 12 Ay = Yıllık İstisna Tutarı
Yıllık Olarak Ödenen Aile Zammı – Yıllık İstisna Tutarı = Yıllık Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Aile Zammı,
Formülü vasıtasıyla ödemenin yapıldığı ayın kazancına dahil edilecektir.
Yemek parası, Çocuk ve Aile Yardımı ödemelerinin Kıdem Tazminatı
Matrahına Etkisi
İşverenlerce İşçiye nakden verilen yemek yardımı veya işyeri ve müştemilatında yedirilen yemek bedelleri, Çocuk yardımı ve Aile yardımı ödemeleri Kıdem ve ihbar tazminatının hesabında, matraha ilave edilecek ödemelerdir.
B- GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
Yemek bedeli
193 Sayılı gelir vergisi kanununun 94. Maddesinde tevkifat yapmak zorunda olan mükellefler sayılmış, bu maddenin 1. Fıkrasının 1 numaralı bendinde de “Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61. Maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (İstisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104. Maddelere göre” vergi tevkifatı yapılacağı belirtilmiştir.
Aynı kanunun “Müteferrik İstisnalar” başlıklı 23. Maddesinin birinci fıkrasının 8 numaralı bendinde
“Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin (01.01.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere) 12,00.-TL’ yi aşmaması ve buna ilişkin
ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakden yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir.)” in gelir vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.
Bu hükme göre, Hizmet erbabına verilen yemeğin işyeri ve müştemilatında verilmesi halinde, yemek bedelinin tamamının gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir. Yemek işyeri ve müştemilatı dışında veriliyorsa yemek bedeline ilişkin faturanın işveren adına düzenlenmesi ve yemek bedeline ilişkin ödemenin bu hizmeti sağlayan lokanta veya kuruluşa yapılması halinde, yemek bedelinin 12,00.-TL’ sının gelir vergisinden istisna tutulması, fazlasının ilgili ayın ücretine dahil edilerek vergilendirilmesi gerekir. Nakit olarak verilen yemek bedelinin ise tamamının gelir vergisi ve damga vergisi matrahlarına dahil edilmesi gerekmektedir.
Çocuk Zammı
193 sayılı Gelir Vergisi kanınun 25. Maddesinin 4 numaralı dendin de de “Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları (Bu zamlar Devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye tabi tutulur.) gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Buna göre, Devletçe verilen miktarı aşmayan çocuk zammı ödemelerinin gelir vergisinden istisna edilmesi, aşan kısmın bulunması halinde ise fazlasının vergiye tabi tutulması gerekmektedir.
Aile yardımı
Öte yandan, 657 sayılı Devlet memurları Kanununun 202 ve müteakip maddelerinde 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel kanununun 153 ve müteakip maddelerinde ve 2914 sayılı Yükseköğretim personel Kanunun 10. Maddesinde, bu kanunlara tabi olan hizmet erbabının eşleri ile çocukları için aile yardımı ödeneği verilmesi ve bu ödeneğin hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaması hükme bağlanmıştır.
Bu nedenle, 657,926 ve 2914 sayılı kanunlara tabi olan hizmet erbabına eşi ve çocukları için “aile yardımı ödeneği” adı altında yapılan ödemelerin, kanunlarında yer alan hükümleri uyarınca ve gelir vergisi kanunu hükümleri ile ilgilendirilmeksizin hiçbir vergiye tabi tutulmadan ödenmesi gerekmektedir. Ancak, 657, 926 ve 2914 sayılı kanunlara tabi olmayan hizmet erbabına yapılan aile yardımı ödemelerinin ise ücret ödemesi olarak kabul edilerek, gelir vergisi kanunun ilgili hükümleri uyarınca vergiye tabi tutulması gerekir.
C- DAMGA VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
488 Sayılı Damga Vergisi kanunun 1. Maddesinde, bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. Bu kanuna ekli (1) sayılı tablonun “IV. Makbuzlar ve diğer kağıtlar” başlıklı bölümün 1/b fıkrasında, “Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat ve benzeri her ne adla olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar(avans olarak ödenenler dahil9 için verilen makbuzlar ile bu paraların nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kağıtlar” ın damga vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.01.01.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, kanuna ekli (1) sayılı tablonun IV/1-b fıkrasındaki kağıtlara ilişkin damga vergisi oranı binde 7,59 olarak belirlenmiştir.
Buna göre İşverenler tarafından işçilere yapılan aile yardımı, çocuk yardımı, yemek yardımı, yakacak yardımı, sorumluluk zammı, ikramiye gibi ödemeler nedeniyle düzenlenen kağıtların Damga Vergisi kanununa ekli (1) sayılı Tablonun IV/1-b fıkrası uyarınca damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
D- SONUÇ
Yukarıdaki açıklamalar sonucunda;
Nakit verilen yemek parasının günlük 1,96 TL lık kısmı SGK Priminden istisnadır. Gelir Vergisi Açısından Yemek istisnası günlük 12,00.-TL’ dır İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmesi durumunda rakam dikkate alınmadan Gelir Vergisi ve SGK primine tabi olmayacaktır. Ayrıca, sigortalılara ay içinde yemek parası olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma ve şahıslar tarafından (örneğin yemek kuponu karşılığında) gerek işyerinde gerekse işyerinin dışında yemek verilmesi halinde, işverenlerce bu firma veya şahıslara fatura karşılığında yemek bedeli olarak ödenen fatura bedelleri SGK primine esas kazanca dahil edilmeyecektir. Gelir vergisi açısından ise 12,00.- TL’ nı aşan ödemeler ücrete dahil edilerek vergilendirilecektir.
Sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla ve fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın en fazla iki çocuk için çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerin, çocuk başına 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin %2'si oranındaki tutarı, SGK aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.
Devletçe verilen miktarı aşmayan çocuk zammı ödemelerinin gelir vergisinden istisna edilmesi, aşan kısmın bulunması halinde ise fazlasının vergiye tabi tutulması gerekmektedir.
Sigortalılara aile zammı adı altında yapılacak ödemelerin, sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın, sigortalının eşinin Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmaması ve Kurumdan gelir veyahut aylık almaması durumunda, 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin %10'u oranındaki tutar aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.
Gelir vergisi Açısından, 657, 926 ve 2914 sayılı kanunlara tabi olmayan hizmet erbabına yapılan aile yardımı ödemelerinin ücret ödemesi olarak kabul edilerek, gelir vergisi kanunun ilgili hükümleri uyarınca vergiye tabi tutulması gerekir.
Damga vergisi bakımından, İşverenler tarafından işçilere yapılan aile yardımı, çocuk yardımı, yemek yardımı, yakacak yardımı, sorumluluk zammı, ikramiye gibi ödemeler nedeniyle düzenlenen kağıtların damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Hüseyin YERLİ
