TAHSİL EDİLEMEYEN ALACAKLARIN GİDER YAZILABİLMESİ

                               TAHSİL EDİLEMEYEN ALACAKLARIN GİDER YAZILABİLMESİ

VERGİ USUL KANUNU UYARINCA ALACAKLAR

Vergi Usul Kanunu alacakların, tahsil durumlarına göre reeskonta (değer düzeltimine) tabi tutulacağını öngörmüş ve tahsil kabiliyetini kısmen veya tamamen kaybetmiş alacakları üç bölümde toplamıştır.

• Değersiz Alacaklar ( VUK Md. 322 )
• Şüpheli Alacaklar (VUK Md 323 )
• Vazgeçilen Alacaklar ( VUK Md 324 )

 A-  DEĞERSİZ ALACAKLAR

VUK Md. 322; Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaklardır.

 Kazai hükümden anlaşılması gereken, alacak haklarından kanun yollarına başvurulmuş, icra takiplerinin yapılmış, tüm bunlar sonucunda alacağın ödenemeyeceği yargıç kararı ile tespit edilmiş olmalıdır.

• Kanaat verici bir vesika teriminden, ödemeyi imkansız hale getirmiş hal ve sebepler sonucu ortaya çıkmış belgeler anlaşılmalıdır. (Borçlunun ölümü halinde mirasçıların mirası reddetmeleri, borçlunun bulunamama belgeleridir.)   Aciz vesikası içtihatlarda alacağın değersiz hale geldiğini belirten bir belge olarak kabul edilmemektedir.

B- ŞÜPHELİ ALACAKLAR

YASAL DÜZENLEME

İlgili yasal düzenleme V.U.K’ nun 323. maddesinde yapılmıştır. Buna göre; “Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve ikame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;

1-    Dava ve icra safhasında bulunan alacaklar,

2-    Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar,  Şüpheli alacak sayılır.

Yukarıdaki yazılı şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir.

Bu karşılığın hangi alacaklara ait olduğu karşılık hesabında gösterilir. Teminatlı alacaklarda bu karşılık teminattan geri kalan miktara inhisar eder.

 Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesabına intikal ettirir.”

KİMLER ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYIRABİLİR

 Bilanço Esasına Göre defter tutan ve Ticari kazanç elde eden mükellefler

• Bilanço Esasına Göre defter tutan ve Zırai kazanç elde eden mükellefler
• İşletme hesabı Esasına geör defter tutan mükellefler Şüpheli alacak karşılığı ayıramaz veya doğrudan gider yazamazlar.

 ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI AYIRMA KOŞULLARI

• Şüpheli alacak ticari ve Zirai faaliyet kapsamında yapılan işlerden kaynaklanmalıdır.  Karşılık ayrılacak alacak işletmenin kanuni defterlerine hasılat kayıt edilmiş olmalıdır.

• Alacağın Ödeme Vadesi geçmiş Olmalıdır.  Vadesi gelmemiş alacaklar için karşılık ayrılmaz.

• Alacak  dava veya İcra Safhasında Bulunmalı yada Yapılan Protestoya veya Yazı İle Bir Defadan fazla İstenmesine Rağmen Ödenmemiş Bulunan dava ve icra takibine Değmeyecek Küçük Alacaklar Olmalıdır;

Alacağın dava ve icra safhasına intikal olayı şüpheli alacak sıfatının  kazanılması ve karşılık ayrılması için tek başına yeterli değildir. Tahsili için gerekli çabaların da gösterilmesi ve ödeme emrine bağlanması  gerekmektedir.  İcra takibinin ciddi olarak  takip edilmemesi nedeniyle dosyası takipten düşen  alacakların şüpheli  alacak kabul edilmediği yolunda  Danıştay kararları da mevcuttur.

• Alacak Teminata Bağlı Olmamalıdır. Karşılık ayrılacak alacak kısmen teminatlı ise, alacağın teminatsız kısmına karşılık ayrılması gerekir.

KARŞILIK AYRILMAYACAK ALACAKLAR

• Alacak kamu kurum ve kuruluşlarından olmamalıdır.
• Ticari ve Zirai faaliyet dışı alacaklara karşılık ayrılmaz.

5-   DİĞER HUSUSLAR

• Yapılan protestonun veya yazılı istemin borçluya ulaşması şarttır. Bu nedenle  protestonun noter aracılığı ile, yazılı isteminde taahhütlü mektupla yapılması şarttır.
• Şüpheli alacak karşılığı, alacağın şüpheli  hale geldiği hesap döneminde ayrılır ve zarar olarak kayıtlara intikal ettirilir. Ancak şüpheli hale geldiği yılda karşılık ayrılmayan alacak için izleyen yılda karşılık ayrılabileceği hususunda Danıştay kararı vardır. (Dnş.4. 10.11.1992 T.E. 1992/719 K.1992/4809 Sayılı Karar)
• İşletmeler beyan dönemlerini zararla kapatsalar dahi şüpheli alacak karşılığı ayırabilirler.
• İşletme hesabına göre defter tutanlar, bilanço esasına göre defter tutmaya başladıkları dönemden önceki dönemlerde şüpheli hale gelen alacakları için karşılık ayırabilirler.

C -  DEĞERSİZ ALACAKLAR

 VUK. Md:324; Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar alacaklı yönünden değersiz alacaktır.  Tasarruf değerlerini kaybederler ve nu niteliğe dönüştüklerinde mukayyet kıymetleriyle 689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR hesabına aktarılarak yok edilirler.

Hüseyin YERLİ